Πληροφορίες

Η φωτογραφία μου
Το θέμα αυτής της εργασίας είναι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Τα κύρια θέματα τα οποία διαπραγματεύεται, και αποτελούν τα ερωτήματα ενός μέσου αναγνώστη, είναι τα ακόλουθα: ποιος, που, πότε τον κατασκεύασε και πότε λειτούργησε.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14ο

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΕΧΡΙ ΤΑ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ

Το 95 π.Χ. ο Ποσειδώνιος έχοντας αποφοιτήσει από την Στωϊκή σχολή της Αθήνας βρίσκεται στη Ρόδο. Η μετάβαση του εκεί δεν είναι τυχαία. Είναι μια συνειδητή επιλογή, ενδεχομένως με προτροπή του δασκάλου του Παναίτιου  ο  οποίος  ήταν Ρόδιος (σημειώνουμε ότι ο Παναίτιος πέθανε περί το 110 π.Χ.).   Ήταν γνωστό   σε όλους ότι στη Ρόδο βρίσκονταν τα  απομεινάρια  του  μεγαλοφυούς  Ιππάρχου.  Εκεί ήταν τα  συγγράμματά  του,  τα  επιστημονικά  όργανά  του  και  οι  επιζώντες  από το επιτελείο του. Το 95 π.Χ. έχουν περάσει 25 χρόνια από τον θάνατο του Ιππάρχου. Λογικά, ο Ποσειδώνιος έρχεται σε  επαφή  με  τους  ανθρώπους  αυτούς  και πρέπει να λάβουμε σαν δεδομένο ότι ουσιαστικά αναλαμβάνει την σχολή του Ιππάρχου. Εκτιμώντας την μόρφωση του Ποσειδώνιου οι Ρόδιοι το 87 π.Χ. τον στέλνουν πρεσβευτή τους στη Ρώμη για ένα χρόνο. Εκεί έρχεται σε επαφή με την ελίτ     της Ρώμης (πολιτικούς, διανοουμένους, πλουσίους κλπ) και εκτιμάται απ’ αυτούς. Γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει ελληνιστική περίοδος – άλλωστε ο ίδιος βιώνει τις τελευταίες μέρες της – και θεωρεί τη Ρώμη εγγυητή σταθερότητας σ’ έναν αλληλοσπαρασσόμενο κόσμο. Αλλά το πρόβλημά του δεν είναι η Ελλάδα, είναι κάτι προσωπικό. Επιθυμεί να αποκτήσει «κάρτα απεριορίστων διαδρομών σε όλες τις γραμμές της Ρωμαϊκής επικράτειας», προσβλέποντας σε προσωπική αναβάθμιση. Ο Κικέρων βέβαια στον οποίο παρουσιάστηκε ένας μηχανισμός  κατά  την  άφιξή  του στη Ρόδο το 77 π.Χ., αναλαμβάνει την «διεκπεραίωση».
«Εάν κάποιος επρόκειτο να μεταφέρει στη Σκυθία  ή  την  Βρετανία  την  σφαίρα την οποία ο φίλος μας Ποσειδώνιος έχει πρόσφατα κατασκευάσει,  τότε  κάθε  μία από τις περιστροφές που επέφερε η ίδια κίνηση στον Ήλιο και στο φεγγάρι και στα πέντε περιπλανώμενα αστέρια όπως επέφερε κάθε μέρα και νύχτα στον ουρανό, κανένας σε αυτές τις βαρβαρικές χώρες δεν θα αμφισβητούσε ότι αυτή η σφαίρα  είναι εργασία νοημοσύνης». (1)
Οι μετοχές του απογειώνονται στην κοινωνία της Ρώμης. Ο μεγάλος Κικέρων ωχριά μπροστά του. Ο Πομπήιος που επισκέφτηκε τη Ρόδο, στον Ποσειδώνιο αναθέτει τη συγγραφή της βιογραφίας του.

  • Εδώ πρέπει να απαντήσουμε τι μηχανισμό παρουσίασε ο Ποσειδώνιος στον Κικέρωνα. Μήπως ο Ποσειδώνιος είναι κατασκευαστής του ανευρεθέντος μηχανισμού;
  • Διέθετε ο Ποσειδώνιος το ανάλογο μαθηματικό και αστρονομικό επίπεδο γνώσεων για να προβεί σε μια τέτοια κατασκευή;


Η απάντηση στα ερωτήματα είναι αρνητική διότι:
Ο Ποσειδώνιος εθεωρείτο ο πλέον πολυμαθής άνθρωπος της εποχής του. Ασχολήθηκε με την Φιλοσοφία (παρά τις παλινωδίες του, αφού εγκατέλειψε τον Στωικισμό στον οποίο θήτευσε μαθητευόμενος ασπασθείς τον Αριστοτελισμό , βαλλόμενος για την ιδεολογική του αυτή μεταστροφή από τους  Στράβωνα,  Γαληνό και πιθανότητα από τη Στωική Σχολή της Αθήνας) τη γεωγραφία, την ιστορία, τις βιογραφίες, την  αστρονομία  την  αστρολογία  κλπ,  Από  τη  μέθοδο  υπολογισμού  της Περιφέρειας της γης  συλλαμβάνεται  αγεωμέτρητος.  Εάν  ο  αστέρας  Κάνωβος (α΄ της Τρόπιδος) ανέρχεται του ορίζοντα της Αλεξάνδρειας κατά  τέταρτον  του ζωδίου (7,5ο), τότε στη Ρόδο ανέρχεται κατά 2ο 15’ του ορίζοντος αυτής, δεδομένου ότι η διαφορά γεωγραφικού πλάτους Αλεξάνδρειας- Ρόδου είναι 5ο 15’ περίπου. Στη Ρόδο ο Ποσειδώνιος, είδε τον Κάνωβο να ανέρχεται μέχρι του ορίζοντος αυτής,
«Ἀπὸ δὲ τῶν ἀρκτικῶν ὡς πρὸς μεσημβρίαν ἰοῦσιν ἀρχὴν τοῦ ὁρᾶσθαι ἐν Ῥόδῳ λαμβάνει καὶ ὀφθεὶς ἐπὶ τοῦ ὁρίζοντος εὐθέως κατὰ τὴν στροφὴν τοῦ κόσμου καταδύεται.» (2).
«Κινούμενος από βορά προς νότο αρχίζει να γίνεται εμφανής στη Ρόδο. Και αφού ανέλθει μέχρι του ορίζοντος αυτής, αμέσως με την περιστροφή του κόσμου χάνεται (δύει στη θάλασσα)».

Εικόνα: Α Αλεξάνδρεια, Β Ρόδος, 1 Ορίζων Αλεξάνδρειας, 2 Ορίζων Ρόδου, 3 Κάνωβος ανερχόμενος του ορίζοντος της Αλεξάνδρειας κατά 7,5ο


Εάν οι ερέτες (κωπηλάτες) του έδωσαν ακριβή μέτρηση, δεν γνωρίζουμε το μήκος του χρησιμοποιηθέντος σταδίου, ο Ποσειδώνιος, υποεκτιμά την περιφέρεια της γης κατά: (2,25 x 48):360 x 40000 = 12000 χιλιόμετρα.

Δύο είναι οι πιθανοί λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την ανακρίβεια:

Α) Ο Κάνωβος ανέρχεται του ορίζοντος της Αλεξάνδρειας κατά 7,5ο και ο Ποσειδώνιος στη Ρόδο δεν προβαίνει σε μέτρηση αν και υπήρχαν τα όργανα.
Β) Ο Κάνωβος στη Ρόδο ανέρχεται μέχρι του ορίζοντος αυτής τότε η ανύψωση στην Αλεξάνδρεια είναι μικρότερη των 7,5 ο.
Σε κάθε περίπτωση όμως δεν δικαιολογείται αυτή η απόκλιση στην διαφορά του γεωγραφικού πλάτους μεταξύ της Αλεξάνδρειας και Ρόδου διότι:
Α) Από τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ.. (Οινοπίδης ο Χίος) έχει υπολογιστεί με αρκετή ακρίβεια η λόξωση της εκλειπτικής (ίση με το γεωγραφικό πλάτος του Τροπικού του Καρκίνου).
Β) Ο Ερατοσθένης έχει δώσει μια πολύ ακριβή μέτρηση της απόστασης Τροπικού του Καρκίνου – Αλεξάνδρειας (διαφορά γεωγραφικού πλάτους).
Γ) Ο Ίππαρχος έχει καθορίσει το γεωγραφικό πλάτος της Ρόδου σε 36 .
Από τα ευρήματα του ναυαγίου των Αντικυθήρων  (νομίσματα,  κεραμική)  το  πλοίο θεωρείται ότι ακολούθησε τη διαδρομή Πέργαμος, Έφεσος, Κως, Ρόδος, Αντικύθηρα (3).
Λαμβάνοντας υπόψη ότι:
α) Μέχρι τα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ.. λειτουργούσε στη Ρόδο αστρονομική σχολή).
β) Σύμφωνα με τα όσα προαναφέρονται στο 9ο κεφάλαιο, ο μηχανισμός (του Ίππαρχου) πρέπει να βρισκόταν στη Ρόδο, μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι   ο μηχανισμός ξεκίνησε το ταξίδι του από τη Ρόδο. Γεννάται το ερώτημα: Τι μηχανισμό παρουσίασε ο Ποσειδώνιος στον Κικέρωνα; Κατασκεύασε ο ίδιος κάτι το εξαιρετικό ή μήπως ο Ποσειδώνιος οικειοποιήθηκε την κατασκευή του Ιππάρχου πλαστογραφώντας την ιστορία;
Κάποια μέρα λοιπόν ο μηχανισμός μπαίνει σε κάποιο καράβι με προορισμό τη Ρώμη. Στα Αντικύθηρα ναυαγεί. Το 51 π.Χ. ο Ποσειδώνιος στέλνεται  για  δεύτερη φορά πρεσβευτής στη Ρώμη. Κανείς δεν ξέρει πού, πότε και πώς πέθανε. Γνωρίζουμε όμως ότι οι εξουσίες είναι αδίστακτες, χωρίς ηθικούς φραγμούς. Εδώ ανακύπτει ένα ερώτημα: Οι Ρωμαίοι θα βιαιοπραγούσαν σε έναν δικό τους άνθρωπο;
Και η υποψία… το ερώτημα που πλανιέται: Ο μηχανισμός στο βυθό των Αντικυθήρων κατέβηκε μόνος του ή πήρε μαζί του και κάποιον επώνυμο συνοδό;


Παραπομπές

1. Cicero: de natura deorum βιβλίο II κεφ. XXXIV.
2. Kλεομήδη: κυκλική θεωρία μετεώρων. Βιβλίο α’ κεφ. «περί μεγέθους της γης».
3. Beckham, Mike. “The world’s first computer: Decoding the Antikythera Mechanism”Film, Production ARTE, ERT, NHK


                  

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ - ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

          Δεν υπάρχουν σχόλια:

          Δημοσίευση σχολίου

          Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)