ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ

Θεωρείται ο αρχαιότερος υπολογιστής του κόσμου, σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα ευρήματα. Ένας αναλογικός υπολογιστής ο οποίος λειτουργούσε με γρανάζια. Λόγω του μικρού μεγέθους του ένα λάπτοπ της αρχαιότητας. Περιγράφοντας τον μηχανισμό δεν θα αναφερθούμε στα γρανάζια του, στον αριθμό δοντιών του καθενός και στις σχέσεις μετάδοσης των κινήσεων στα συστήματα του μηχανισμού. Θα εστιάσουμε στην περιγραφή των δύο εξωτερικών όψεων αυτού, για να μπορέσει και ο απλός αναγνώστης έχοντας εικόνα μιας ανακατασκευής αυτού, να κατανοήσει τη λειτουργία του και να ερμηνεύσει τις ενδείξεις των οργάνων του μηχανισμού.

1. Πρόσθια όψη του μηχανισμού.

Στην πρόσθια όψη του μηχανισμού διακρίνουμε (εικόνα 1).

α) Δυο ομόκεντρους κυκλικούς δακτυλίους (στεφάνια)

-Ο εσωτερικός δακτύλιος, ο οποίος, είναι σταθερός, είναι χωρισμένος σε 360 μοίρες και φέρει χαραγμένα τα ονόματα των δώδεκα ζωδίων 30 μοιρών το καθένα (ΥΔΡΟΧΟΟΣ, ΙΧΘΥΕΣ, ΚΡΙΟΣ, ΤΑΥΡΟΣ, ΔΙΔΥΜΟΙ, ΚΑΡΚΙΝΟΣ, ΛΕΩΝ, ΠΑΡΘΕΝΟΣ, ΧΗΛΑΙ (ΖΥΓΟΣ), ΣΚΟΡΠΙΟΣ, ΤΟΞΟΤΗΣ, ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ)

-Ο εξωτερικός δακτύλιος ο οποίος είναι κινητός, εφάπτεται του εσωτερικού δακτυλίου και στερεώνεται με συνδέσμους. Είναι χωρισμένος σε 365 ίσα μέρη και είναι το ημερολόγιο του τροπικού έτους. Υπάρχουν σημειωμένοι οι δώδεκα μήνες του αιγυπτιακού-αλεξανδρινού ημερολογίου τριάντα ημερών ο καθένας. (ΘΩΘ, ΦΑΩΦΙ, ΑΘΥΡ, ΧΟΙΑΚ, ΤΥΒΙ, ΜΕΧΙΡ, ΦΑΜΕΝΩΘ, ΦΑΡΜΟΥΘΙ, ΠΑΧΩΝ, ΠΑΥΝΙ, ΕΠΙΦΙ,

ΜΕΣΟΡΙ) και ακολουθούν οι πέντε επαγόμενες ημέρες. Στο πίσω μέρος του δακτυλίου υπάρχει στερεωμένο ένα μικρό καρφί. Εάν ο δακτύλιος περιστραφεί κατά μια στροφή, το καρφί αφήνει πάνω στο σταθερό μέρος του μηχανισμού το ίχνος ενός κύκλου. Πάνω στον κύκλο αυτό, σε ίσες αποστάσεις, έχουν δημιουργηθεί 365 οπές, στις οποίες μπορεί να εισέρχεται το καρφί. (Εικόνα 2) Κάθε τέσσερα έτη ο δακτύλιος αποσυνδέεται και περιστρέφεται δεξιά κατά μια θέση (το καρφί εισέρχεται στην επόμενη οπή) προστίθεται έτσι η 366η ημέρα στο δίσεκτο έτος. Στην πραγματικότητα το ημερολόγιο του μηχανισμού είναι μια πρώιμη εκδοχή του Ιουλιανού ημερολογίου, δεδομένου ότι ο μηχανισμός έχει κατασκευαστεί μεταξύ 150 και 100 π.Χ..

β) Από το κέντρο των δύο αυτών δακτυλίων, το οποίο αναπαριστά την γη, εξέρχονται δυο άξονες επί των οποίων είναι στερεωμένοι δύο δείκτες. Ο δείκτης του ήλιου και ο δείκτης της σελήνης. Υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι υπήρχαν και οι δείκτες των πέντε τότε γνωστών πλανητών (ΕΡΜΗ, ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ, ΑΡΗ, ΔΙΑ, ΚΡΟΝΟΥ).

Με την μετακίνηση του στροφείου του μηχανισμού (μανιβέλας) ο δείκτης του ήλιου περιστρέφεται δεξιόστροφα και κάθε ημέρα φαίνεται η θέση αυτού επί της εκλειπτικής (σε ποια μοίρα του ζωδιακού κύκλου). Ο δείκτης της σελήνης εκτός της περιφοράς (πέριξ της γης) περιστρέφεται και περί τον άξονά του. Στον δείκτη της σελήνης υπάρχει στερεωμένο σφαιρίδιο, του οποίου το μισό ημισφαίριο είναι χρώματος μαύρου και το άλλο λευκού. Με την περιφορά του δείκτη και συγχρόνως την περιστροφή του το σφαιρίδιο άλλοτε δείχνει το μαύρο χρώμα άλλοτε το λευκό και άλλοτε συνδυασμό μαύρου και λευκού χρώματος, Με τον χρωματισμό του σφαιριδίου παριστάνονται οι φάσεις της σελήνης. Όταν το σφαιρίδιο δείχνει το μαύρο χρώμα έχουμε νέα σελήνη (οι δείκτες ήλιου και σελήνης ταυτίζονται). Όταν ο δείκτης δείχνει λευκό χρώμα έχουμε πανσέληνο (οι δείκτες ήλιου και σελήνης αντιδιαμετρικοί). Όταν ο δείκτης δείχνει μισό μαύρο και μισό λευκό χρώμα έχουμε ανάλογα πρώτο η τελευταίο τέταρτο (οι δύο δείκτες σε ορθή γωνία). Στο παραπάνω σχήμα φαίνεται ο χρωματισμός του σφαιριδίου του δείκτη της σελήνης στις τέσσερις προηγουμένως αναφερόμενες φάσεις της.

Σημειωτέον ότι οι δύο δείκτες μπορούν να περιστραφούν και αριστερόστροφα (σε κάποια ημέρα παρελθόντος έτους).

2. Οπίσθια όψη του μηχανισμού.

Στην οπίσθια όψη του μηχανισμού διακρίνουμε (εικόνα 3).

-Στο πάνω μέρος η σπείρα των 235 μηνών του Μετώνιου κύκλου. Στα διαστήματα των μηνών υπάρχουν σημειωμένοι οι μήνες του κορινθιακού ημερολογίου. (ΦΟΙ- ΝΙΚΑΙΟΣ, ΚΡΑΝΕΙΟΣ, ΛΑΝΟΤΡΟΠΙΟΣ, ΜΑΧΑΝΕΥΣ, ΔΩΔΕΚΑΤΕΥΣ, ΕΥΚΛΕΙΟΣ, ΑΡΤΕ- ΜΙΣΙΟΣ, ΨΥΔΡΕΥΣ, ΓΑΜΕΛΙΟΣ, ΑΓΡΙΑΝΕΙΟΣ, ΠΑΝΑΜΟΣ, ΑΠΕΛΑΙΟΣ).

-Στο εσωτερικό της σπείρας δεξιά υπάρχει το καντράν των πανελληνίων αγώνων και αριστερά το καντράν της Καλίππειας περιόδου, χωρισμένο σε τέσσερις τομείς (τέσσερις Μετώνιοι κύκλοι), ο δείκτης του οποίου κάνει μια πλήρη περιστροφή σε 76 έτη.

-Στο κάτω μέρος ευρίσκεται η σπείρα των 223 μηνών του σάρου. Στο εσωτερικό της σπείρας του σάρου ευρίσκεται το καντράν της περιόδου του εξελιγμού (τρεις περίοδοι σάρου) ο δείκτης του οποίου κάνει μια πλήρη περιστροφή σε 54 έτη και 33 ημέρες. Σε ορισμένα διαστήματα των μηνών του σάρου ευρίσκονται μεταξύ άλλων τα σύμβολα Σ και Η. (εικόνα 4) Το σύμβολο Σ σημαίνει σεληνιακή έκλειψη και το σύμβολο Η ηλιακή έκλειψη. Με την περιστροφή του στροφείου του μηχανισμού κινούνται ταυτόχρονα οι δείκτες της πρόσθιας και οπίσθιας όψης. Όταν ο δείκτης της σπείρας του σάρου εισέρχεται στο διάστημα ενός μήνα ο οποίος φέρει την ένδειξη Σ, επίκειται σεληνιακή έκλειψη. Η έκλειψη θα συμβεί την ημέρα κατά την οποία το σφαιρίδιο του δείκτη της σελήνης στην πρόσθια όψη δείξει πανσέληνο (λευκό χρώμα). Όταν ο δείκτης του σάρου εισέρχεται στο διάστημα ενός μήνα ο οποίος φέρει την ένδειξη Η, επίκειται ηλιακή έκλειψη. Η έκλειψη θα συμβεί την ημέρα κατά την οποία το σφαιρίδιο του δείκτη της σελήνης στην πρόσθια όψη δείξει νέα σελήνη (μαύρο χρώμα).

Εικόνα 1. Πρόσθια όψη του μηχανισμού. Ο μπλε δείκτης με το κίτρινο σφαιρίο του Ήλιου. Ο κόκκινος δείκτης με το λευκό σφαιρίο της Σελήνης. Φάση Πανσελήνου.

Εικόνα 2. Αποσπασθέντος τμήματος του κυκλικού δακτυλίου του φέροντος το Αιγυπτιακό ημερολόγιο εμφανίζεται (σχηματική παράσταση) μέρος των 365 οπών επί του σταθερού μέρους της πρόσθιας πλευράς του μηχανισμού.

Εικόνα 3. Οπίσθια όψη του μηχανισμού. Οι δείκτες τοποθετημένοι κατά την ημέρα έναρξης λειτουργίας του μηχανισμού, εκτός του μεγάλου δείκτη της πάνω σπείρας (Μετώνιος κύκλος) ο οποίος θα έπρεπε να βρίσκεται δέκα θέσεις μπροστά στη θέση του κόκκινου βέλους (ο δείκτης τοποθετήθηκε στην θέση που εικονίζεται για να μην υπάρχει επικάλυψη στα δύο μικρότερα εικονιζόμενα εσωτερικά ημερολόγια).

Εικόνα 4. Οι ενδείξεις εκλείψεων στη σπείρα του σάρου σύμφωνα με τον Tony Freeth. Με κόκκινα γράμματα οι διασωθείσες ενδείξεις εκλείψεων.

Πληροφορίες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ - ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Δεν υπάρχουν σχόλια: